Γεια σας και καλώς σας βρήκα!
Ότι στο πρώτο μου post εδώ θα έγραφα (πάλι) για μανιτάρια δεν το φανταζόμουν!
Παρακάτω αναφέρω μερικά πολύ σημαντικά πράγματα για όσους μπορεί να ενδιαφέρονται (ή να ενδιαφερθούν κάποτε) να μαζέψουν και να φάνε άγρια μανιτάρια. Οι υπόλοιποι προφανώς δεν χρειάζεται να τα διαβάσουν αν δεν θέλουν.
Λοιπόν, επειδή τυχαίνει να γνωρίζω πολλά πράγματα για τα μανιτάρια (υπήρξα πρόεδρος του συλλόγου Μανιταρόφιλων Αν. Μακεδονίας και Θράκης, έχω κάνει αρκετές ομιλίες ειδικά για τα δηλητηριώδη μανιτάρια σε Ξάνθη, Γρεβενά, Ζαγοροχώρια Ιωαννίνων, Κατερίνη, Σκλήθρο Λάρισας κ.α. και έχω συμμετάσχει στη συγγραφή βιβλίων για μανιτάρια του γνωστού κορυφαίου Γρεβενιώτη μυκητοερευνητή Γ. Κωνσταντινίδη), θα παρακαλέσω όσους μαζεύουν και τρώνε - ή σκέφτονται να φάνε - άγρια μανιτάρια να δώσουν βάση στα παρακάτω. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και εμπειρία για να μην κινδυνέψει σοβαρά η υγεία μας ή ακόμη και η ίδια η ζωή μας!
1. Δεν τρώμε ποτέ κανένα άγριο μανιτάρι, αν δεν είμαστε 100% βέβαιοι ότι είναι φαγώσιμο.
2. Δεν δίνουμε βάση σε λαϊκές δοξασίες για τα μανιτάρια, ούτε εμπιστευόμαστε εμπειρικούς συλλέκτες που δεν έχουν διαβάσει βιβλία για μανιτάρια και δεν έχουν συμβουλευτεί για αρκετό χρονικό διάστημα ανθρώπους που αποδεδειγμένα έχουν σοβαρές επιστημονικές γνώσεις για τα μανιτάρια.
Προσωπικά έχω γνωρίσει τουλάχιστον τρεις εμπειρικούς συλλέκτες με υποτιθέμενη μεγάλη εμπειρία που κινδύνεψαν να πεθάνουν και γλίτωσαν παρά τρίχα μετά από πολυήμερη νοσηλεία σε νοσοκομεία. Και κάθε χρόνο έχουμε από 1 έως 3-4 θανάτους από μανιτάρια στη χώρα μας και μερικές δεκάδες μη θανατηφόρες δηλητηριάσεις.
Δεν ισχύουν κάποια πράγματα που γράφτηκαν εδώ σε κάποια posts, όπως π.χ. ότι δεν κινδυνεύουμε αν φάμε μανιτάρια που βγαίνουν στο χορτάρι ή σε περιφραγμένο χώρο ή πάνω σε ξύλο! Μπορώ να σας αναφέρω δεκάδες είδη δηλητηριωδών μανιταριών που βγαίνουν ακριβώς σε τέτοια μέρη. Από την άλλη βέβαια, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ανάμεσα σ' αυτά τα μανιτάρια υπάρχουν μεν τοξικά (μερικά μάλιστα πολύ), αλλά όχι θανατηφόρα (εκτός αν η υγεία κάποιου είναι επιβαρυμένη από άλλα σοβαρά προβλήματα). Είναι αλήθεια επίσης ότι τα θανατηφόρα βγαίνουν μέσα (ή πολύ κοντά) σε δάση, άλση ή όπου αλλού υπάρχουν δέντρα.
Ούτε βέβαια ισχύει ότι επικίνδυνα είναι μόνο τα μανιτάρια που έχουν έντονα χρώματα ή περίεργη εμφάνιση, μυρωδιά, γεύση κλπ. Μερικά μανιτάρια με πολύ κοινή εμφάνιση, χωρίς άσχημη μυρωδιά ή γεύση, είναι θανατηφόρα! Και μοιάζουν μάλιστα πολύ με τα πιο κοινά φαγώσιμα. Ακόμη, δεν είναι σωστό ότι αν φάμε μόνο ένα μανιτάρι δεν κινδυνεύουμε να πεθάνουμε, έστω κι αν αυτό είναι θανατηφόρο. Δυστυχώς, η αλήθεια είναι ότι ακόμη και 50 περίπου γραμμάρια του πλέον επικίνδυνου μανιταριού (ένα μικρό κομμάτι τού καπέλου του, όχι φαρδύτερο από 3-4 εκατοστά) μπορούν να σκοτώσουν έναν ενήλικα!
Επίσης, δεν ισχύει ότι αν πιάσουμε ή ακουμπήσουμε ένα θανατηφόρο μανιτάρι, ή αν φάμε κάποιο φαγώσιμο μανιτάρι που ακούμπησε με ένα θανατηφόρο, τότε κινδυνεύουμε να πεθάνουμε ή τουλάχιστον να αρρωστήσουμε. Η αλήθεια είναι ότι δεν κινδυνεύουμε αν πιάσουμε ή μυρίσουμε ένα θανατηφόρο μανιτάρι ή αν φάμε άλλο μανιτάρι που ακούμπησε με θανατηφόρο. Προσωπικά έχω μυρίσει και πιάσει εκατοντάδες φορές το πιο επικίνδυνο μανιτάρι που υπάρχει (ο Αμανίτης ο φαλλοειδής, όπως σωστά ανέφερε παραπάνω κάποιος φίλος ή φίλη) και, αν και συνήθως για ψυχολογικούς κυρίως λόγους πλένω τα χέρια μου, πολλές φορές έτυχε να φάω κάποιο κολατσιό που είχα μαζί μου χωρίς να έχω πλύνει πριν τα χέρια μου και, φυσικά, δεν έπαθα ποτέ τίποτα. Μάλιστα, μπορεί κανείς ακόμη και να μασήσει ένα μικρό κομμάτι οποιουδήποτε θανατηφόρου μανιταριού (για να δοκιμάσει τη γεύση του), αρκεί να μην καταπιεί τίποτε και να φτύσει ό,τι έβαλε στο στόμα του!
Πρέπει ακόμη να γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα της δηλητηρίασης του πιο επικίνδυνου θανατηφόρου μανιταριού (Amanita phalloides - Αμανίτης ο φαλλοειδής) δεν εμφανίζονται πριν περάσουν τουλάχιστον 4-5 ώρες αφού το φάμε! Συνήθως μάλιστα εμφανίζονται μεταξύ 6-12 ωρών μετά τη βρώση, σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και μετά από 24 ώρες. Ένα άλλο είδος θανατηφόρου μανιταριού (Cortinarius orellanus) μπορεί να μην εμφανίσει συμπτώματα πριν περάσουν 1-2 εβδομάδες! Κατά περίεργο τρόπο, αυτό το τελευταίο πειράζει κατά μέσο όρο μόνο έναν στους τρεις! Οι άλλοι δύο δεν παθαίνουν τίποτα! Πάντως, επειδή αυτό είναι σπάνιο μανιτάρι και το χρώμα του (καφεκοκκινωπό ή κιτρινοκοκκινωπό) γενικώς αποτρέπει κάποιον από το να το φάει, δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί και πολύ. Αντίθετα, πρέπει να ανησυχούμε μήπως φάμε κάποιο Amanita phalloides (ή το συγγενές του Amanita verna), επειδή αυτά, και ιδιαίτερα το πρώτο, είναι πολύ συχνά και μοιάζουν με μερικά καλά φαγώσιμα.
Προσοχή! Δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος να ξεχωρίσουμε ένα τοξικό μανιτάρι από ένα φαγώσιμο ή ακίνδυνο, παρά μόνο το να μάθουμε να αναγνωρίζουμε σωστά κάθε ένα μανιτάρι ξεχωριστά. Φυσικά, είναι αδύνατο να μάθει κανείς τα χιλιάδες είδη που υπάρχουν, μπορεί ωστόσο να μάθει πάρα πολύ καλά 5-10 καλά φαγώσιμα, καθώς και μερικά πολύ επικίνδυνα, με την προϋπόθεση ότι θα πάρει τις γνώσεις του από ανθρώπους που πραγματικά γνωρίζουν και θα αποφασίσει να φάει κάτι μόνος του μόνο αφού αποκτήσει επαρκή εμπειρία, μετά από σοβαρή μελέτη και προσεκτική παρατήρηση των χαρακτηριστικών των μανιταριών που τον ενδιαφέρουν.
Αν κάποιος ενδιαφέρεται περισσότερο για τα μανιτάρια, μπορεί να με ρωτήσει και θα χαρώ να απαντήσω. Μπορεί επίσης να επισκεφθεί το forum της ιστοσελίδας
http://www.manitari.gr, όπου συναντιόμαστε όσοι ασχολούμαστε με τα μανιτάρια και οι εμπειρότεροι από εμάς βοηθάμε τους λιγότερο έμπειρους που ανεβάζουν φωτογραφίες μανιταριών ή έχουν άλλες απορίες. Παρεμπιπτόντως, το να ζητάμε από κάποιον, ακόμη και πολύ έμπειρο, να μας αναγνωρίσει από φωτογραφία ένα μανιτάρι, πολύ δε περισσότερο να μας πει να το φάμε, είναι συχνά δύσκολο και σχεδόν πάντα αντιδεοντολογικό. Κάποια μανιτάρια (πολύ λίγα) είναι εύκολο να αναγνωριστούν μόνο από φωτογραφία, τα περισσότερα όμως μοιάζουν με άλλα και χρειάζονται κι άλλα στοιχεία για να είμαστε βέβαιοι περί τίνος πρόκειται.
Σήμερα, σύλλογοι μανιταρόφιλων υπάρχουν στη Θεσσαλονίκη, στην Αττική, στη Δυτική Μακεδονία, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία και στη Λέσβο. Έμπειροι και σοβαροί γνώστες των μανιταριών όμως υπάρχουν γενικά σε όλη την Ελλάδα, όπως π.χ. στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, σε κάποια νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου και αλλού. Όποιος τυχόν ενδιαφέρεται μπορεί να το αναφέρει και θα τον/την φέρω σε επαφή με κάποιο σύλλογο ή άτομο που θα την/τον βοηθήσει.
Συγνώμη για το μάλλον άσχετο του θέματος και για το μακρύ κατεβατό που έγραψα, αλλά, επειδή είδα ότι με αρκετά μεγάλη ευκολία δίνονται συμβουλές να φαγωθεί ένα μανιτάρι και επειδή η άγνοια ή η ημιμάθεια μπορούν να στοιχίσουν ακόμη και ζωές, θεώρησα ότι ήταν απαραίτητο να γράψω όσα έγραψα.
Κλείνοντας, να πω ότι το μανιτάρι που είδαμε στις πρώτες φωτογραφίες είναι κατά πάσα πιθανότητα είναι ακίνδυνο, αλλά επειδή έχει κοπεί η βάση του ποδιού - που πολλές φορές είναι σημαντική για την αναγνώριση - και επειδή έχω οπτική μόνο αντίληψη (δεν ξέρω κάτι για οσμή, γεύση, ευθραυστότητα ή όχι ποδιού, σκληρή ή μαλακή σάρκα, χρώμα της σάρκας σε τομή κλπ.), δεν μπορώ να είμαι βέβαιος για ποιο ακριβώς είδος πρόκειται.
[Συμπλήρωμα]
Περιέργως, δεν είχα διαβάσει αρκετά από τα τελευταία posts πριν γράψω τα παραπάνω, οπότε μου ξέφυγαν κάποια πράγματα. Βλέπω ότι κάποιο μέλος (vivi-cd) φαίνεται να έχει καλές γνώσεις για τα μανιτάρια. Όντως, το μανιτάρι της τελευταίας φωτογραφίας είναι το Coprinus comatus - από τα λίγα που αναγνωρίζονται εύκολα από φωτογραφία - και όσα λέει η φίλη (πρέπει να είναι "η", αν κρίνω από το "vivi") είναι σωστά.